Donald Trump’ın Çin’e yönelik ek vergi uygulamaları, küresel finans piyasaları üzerinde önemli dalgalanmalara yol açabilecek bir dizi ekonomik ve psikolojik etkiyi beraberinde getirebilir. Öncelikle, ek vergilerin temel amacı Çin’den ithal edilen malların maliyetini artırarak Amerikan üreticilerini desteklemek olsa da bu politikalar geniş çaplı ekonomik belirsizlik yarattığından, küresel yatırımcıların risk algısını artırır ve borsalar üzerinde baskı oluşturur. ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşlarının geçmişteki örnekleri incelendiğinde, ek gümrük vergilerinin uygulanmasıyla birlikte piyasalarda volatilitenin arttığı ve hisse senedi değerlerinde sert düşüşlerin yaşandığı görülmektedir. Bu tür vergilerin uygulanması, yatırımcıların özellikle riskli varlıklardan kaçınmasına yol açarak hisse senedi piyasalarında genel bir satış baskısı oluşturabilir.

Ek vergi uygulamalarının etkisi sadece ABD ve Çin ile sınırlı kalmaz; küresel tedarik zincirleri ve ticaret akışlarının bozulması nedeniyle Avrupa, Asya ve gelişmekte olan piyasalar da bu durumdan olumsuz etkilenebilir. Çin’in ABD’ye ihracat yapan büyük şirketleri, özellikle teknoloji ve sanayi sektörleri, ek vergilerden doğrudan zarar göreceği için bu şirketlerin borsadaki hisseleri hızla değer kaybedebilir. Çin hükümeti, misilleme olarak ABD’den ithal edilen ürünlere benzer ek vergiler getirdiğinde, bu durum Amerikan şirketleri için de maliyet artışı anlamına gelir. Özellikle, Çin’de büyük pazarlara sahip Apple, Tesla ve yarı iletken üreticileri gibi Amerikan şirketleri, Çin’in karşı hamleleri nedeniyle ciddi kayıplar yaşayabilir.

Borsalar üzerindeki etkiler sektör bazında farklılık gösterebilir. Örneğin, ABD’de yerel üreticiler belirli sektörlerde koruma altına alınmış gibi görünse de Çin ile entegre tedarik zincirlerine bağımlı olan şirketler yüksek maliyetler nedeniyle kârlılıklarını kaybedebilir. Küresel çapta faaliyet gösteren finans kuruluşları da ticaret savaşlarının ekonomik büyümeyi yavaşlatacağı endişesiyle satış baskısına maruz kalabilir. Bunun yanı sıra, yatırımcılar ekonomik büyüme hızının düşmesiyle birlikte merkez bankalarının faiz politikalarında değişiklik yapacağı beklentisiyle daha temkinli davranabilir. Federal Rezerv’in faiz artırımı sürecini yavaşlatması veya genişleyici para politikalarına yönelmesi durumunda, piyasalarda dalgalanmanın bir kısmı absorbe edilebilir. Ancak, belirsizliğin uzun vadeye yayılması durumunda bu tür önlemler yetersiz kalabilir.

Ek vergilerin etkisi yalnızca hisse senedi piyasaları ile sınırlı kalmaz, aynı zamanda emtia ve para piyasaları üzerinde de belirgin sonuçlar doğurur. Çin ve ABD arasındaki gerilimin tırmanmasıyla birlikte yatırımcılar güvenli liman varlıklarına yönelme eğilimindedir. Bu bağlamda, altın ve Japon Yeni gibi varlıkların değer kazanması beklenirken, küresel büyümeye duyarlı petrol ve sanayi metalleri gibi emtialarda ise düşüş yaşanabilir. Aynı şekilde, Çin Yuanı’nın dolar karşısında değer kaybetmesi, ticaret savaşlarının bir yan etkisi olarak ortaya çıkabilir. Yuan’ın değer kaybı, Çin’in ihracat rekabetçiliğini koruma çabası olarak değerlendirilebileceği gibi, küresel finansal istikrarsızlığı artıran bir faktör olarak da görülebilir.

Trump yönetiminin Çin’e yönelik ek vergiler uygulaması, hisse senedi piyasalarında belirsizlik yaratırken, küresel yatırımcıların risk algısını artırarak volatiliteyi yükseltebilir. Ekonomik büyümenin yavaşlayacağı endişesi, özellikle sanayi ve teknoloji sektörlerinde değer kayıplarına yol açabilir. Aynı zamanda, güvenli liman varlıklarına olan talebin artması, piyasa dinamiklerini daha karmaşık bir hale getirebilir. Bu süreçte, merkez bankalarının alacağı önlemler ve Çin’in vereceği yanıtlar, borsaların nasıl şekilleneceğinde belirleyici bir rol oynayacaktır. Ancak, genel perspektifte ek vergilerin uzun vadede piyasalara olumsuz yansıma ihtimali yüksek olup, ticaret savaşlarının genişleyerek sürmesi halinde küresel ekonomik büyüme üzerinde daha derin etkiler yaratabileceği öngörülmektedir.

Aşağıda, 2020-2024 yılları arasında ABD ve Çin arasındaki dış ticaret hacmini gösteren basit bir tablo bulunmaktadır.

Yıl	ABD’nin Çin’e İhracatı (milyar $)	Çin’in ABD’ye İhracatı (milyar $)	Toplam Ticaret Hacmi (milyar $)
2020	124,6	435,4	560,0
2021	151,1	506,4	657,5
2022	154,0	536,8	690,8
2023	148,6	481,0	629,6
2024	145,2	470,0	615,2

Kaynak: Bloomberg HT, 2024; Şarku’l Avsat, 2024.

Bu veriler, Çin ve ABD arasındaki ticaretin 2020’den 2022’ye kadar büyüdüğünü, ancak 2023 ve 2024’te bir düşüş yaşandığını gösteriyor. 2023 ve 2024’te küresel ekonomik yavaşlama, tedarik zinciri sorunları ve ABD-Çin ticari gerilimleri nedeniyle ticaret hacmi azalmıştır.

KAYNAKÇA

BloombergHT. (2024). 2024’te ihracatta rekor, dış ticaret açığında gerileme. BloombergHT. [https ://www.bloomber.com /202-se -ihracatta -rekor -dis-ticaret -acıgı-gerileme -3738483. Erişim tarihi: 03.02.2025.

Şarku’l Avsat. (2024). 2023’te Çin’in ihracatı ve ithalatı azaldı. [https ://türkçe .aawsat .com/ekonomi %CC %87 /4784521-2023te -%C3 %A7inin-ihracat %C4 %B1 -da-ithalat %C4%B1 -da -azald%C4%B1]. Erişim tarihi: 03.02.2025.

 Amerika’nın Sesi. (2024). ABD’nin Çin’e uygulanan gümrük vergileri girdi, Çin karşılık olarak yeni vergiler açıkladı. VOA Türkçe. [https ://www. voaturkce .com /amp /abdnin -cine -uyguladigi -gumruk -vergileri -yururluge -girdi -cin -karsilik -olarak -yeni -vergiler -acikladi /7962122 .html] Erişim tarihi: 01.02.2025.

Anadolu Ajansı. (2024). Çin, Trump’ın fiyat artışına karşı ABD’den ithal ürünler ek gümrük vergisi getiriyor. Anadolu Ajansı. [ https ://www. aa .com .tr /tr /dunya /cin -trumpin -tarife -artisina -karsi -abdden -ithal -urunlere -ek -gumruk] Erişim tarihi: 01.02.2025.

Anadolu Ajansı. (2024). ABD yönetimi, Kanada, Meksika ve Çin’den ithalata yeni gümrük vergileri artırıldı. Anadolu Ajansı. [https ://www .aa .com .tr /tr /ekonomi /abd -yonetimi -kanada -meksika -ve -cinden -ithalata -yeni -gumruk -vergileri -getirdi -/3469080]. Erişim tarihi: 01.02.2025.

Dünya. (2024). Çin, ABD’nin sınırındaki Dünya Ticaret Örgütü’ne şikâyette bulundu. Dünya Gazetesi. [ https ://www. dunya .com /dunya /cin -abdnin -vergi -kararini -dunya -ticaret -orgutune -sikayet -etti -haberi -763165]. Erişim tarihi: 02.02.2025.

Euronews. (2025). Ticaret savaşı: Trump, Kanada, Meksika ve Çin’e gümrük vergisi getirildi.Eurohaber. [https : //tr.euronews.com /2025 /02/02 /ticare-savaş -trump -kan-meksika -ve-sinema-gu-vergisi -getirdi]. Erişim tarihi: 04.02.2025.