Nurettin Topçu’nun isyanı, sıradan bir başkaldırı veya geçici bir öfke patlaması değildir; o, varoluşun özüne, ruhun en derin katmanlarına ve hayatın kendisine yöneltilmiş bir çağrıdır. Bu isyan, ölüm kalım meselesiyle sınırlı değildir; onu ne rakamlar, ne bilimsel tahliller, ne pozitivist mantık, ne teknoloji ve ne de silahlarla ölçmek mümkündür. Topçu’nun savaşı, mazlumların iç güdülerinden yükselen yaratıcı bir diriliş, hayatın kendi vicdanı ile bütünleşmiş bir hamledir. Bu eylem, insan ruhunun tutsaklıkla, mekanik düzenle, ölçülebilirlik ve sayısallıkla imtihan edildiği bir sınavdır. Topçu, keyfiyetin, irfanın, vicdanın ve ahlakın zaferini mekanik kemiyete, soğuk rasyonalizme ve kaba güce karşı ilan eder; çünkü onun için gerçek zafer, maddenin gücüyle değil, ruhun yaratıcı direnişiyle mümkündür.
Onun isyanı, sadece dış dünyaya karşı bir direnç değil, iç dünyadaki metafizik bir mücadeledir. Ruh, kendi varoluşunu anlamlandırma ve vicdanını koruma çabası içinde, mekanik ve ölçülebilir sistemlerin çarpıklığına karşı ayağa kalkar. Topçu’nun bakışında, insanın isyanı, toplumsal veya politik bir mesele olmanın ötesinde, varlığın kendisiyle kurduğu derin ilişkiyi ve ahlaki sorumluluğu ortaya koyan bir hamledir. Bu isyan, insanın içsel iradesini, yaratıcılığını ve vicdanını açığa çıkaran bir tür irfani manifestodur.
Topçu, bu isyan aracılığıyla, hayatın tinsel boyutunu ve insan ruhunun özgürleşme potansiyelini ön plana çıkarır. Silahlar ve teknoloji onun perspektifinde sadece görünürlük sağlayan araçlardır; asıl mücadele, ruhun ve vicdanın, ahlakın ve irfanın dünyaya karşı kazandığı üstünlüktür. Her hamlesinde, birey, kendi iç dünyasında özgürlüğünü ve insan olmanın erdemini savunur. Bu isyan, ölçülebilen hiçbir kriterle değerlendirilemez; çünkü ölçülebilen yalnızca dış dünyanın yüzeyselliğidir, ruh ve vicdanın derinliği ise ancak irfani bir bakışla kavranabilir.
Topçu’nun isyanında, yaratıcı irfan ile vicdanın birleşimi, insanın kendi içsel direnişinin dış dünyaya yansımasıdır. O, her eyleminde, insanın kendi özüne dönmesini, varlığın ruhani derinliğini ve ahlaki sorumluluğunu hatırlatır. Bu nedenle onun isyanı, mekanik güçlere ve kaba şiddete karşı yürütülen bir mücadele değil; varlığın kendi kendini savunma biçimidir, ruhun ve vicdanın zaferidir. Topçu’nun bakış açısında isyan, bir eylem veya araç değil, yaratıcı bir bilinç, ahlaki bir duruş ve irfani bir zaferdir.
Topçu’nun isyanı hem derin, hem zor, hem ahlaki, hem irfani, hem de metafizik bir karakter taşır. Onun felsefesinde, isyan; hayatın, ruhun ve vicdanın soğuk mekanik düzenlere karşı yükselen yaratıcı zaferidir, insanın kendi içindeki özgürlüğünü koruma, ahlakını savunma ve irfanını gerçekleştirme hamlesidir. Bu, bir çağın çarpıklığına karşı yükselen ruhun sesi, varlığın kendisiyle kurduğu ahlaki ve irfani ilişkilerin ete kemiğe bürünmüş biçimidir.
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ifadesiyle Anadolu, dışarıdan bakıldığında “istatistiğe karşı vitalitenin harbini yapıyordu.” İşte Nurettin Topçu’nun isyanı da tam olarak bu perspektifte şekillenir: ruhun kendi iradesiyle, bilinçli bir kararlılık ve ahlaki bir bilinçle, sistemin soğuk, mekanik ve ölçülebilir düzenlerine meydan okumasıdır. Topçu’nun bakışında isyan, salt toplumsal bir adaletsizliği düzeltmek veya politik bir pozisyon almak için yapılan bir eylem değildir; o, hayatın özüne, insanın varoluşuna ve ruhun özgürlüğüne yönelmiş bir direniştir. İnsan ruhunun içindeki özgürlük, vicdanın çağrısı ve irfanın ışığı, her türlü maddi baskı, sayısal ölçüm ve mekanik düzen karşısında varlığını korumak için yükselir.
Topçu’nun ahlaklı isyanı, bir direnişin ötesinde, irfani bir bilinçle bütünleşmiş yaratıcı bir hamledir. Bu hamle, ne kaba bir güç gösterisiyle, ne silahla ne de dışa vurulan bir çatışmayla ölçülür; asıl zafer, insanın kendi ruhuna, vicdanına, ahlakına ve içsel irfanına sadık kalabilmesinde yatar. Topçu’nun isyanı, varlığın kendi kendini savunma biçimi, ruhun ve vicdanın kendini gerçekleştirme çabasıdır. Her bir adımında insan, kendi içindeki potansiyeli ortaya çıkarır; mekanik düzenleri, sayısal hesapları ve kaba güçleri aşmak için ruhun yaratıcı enerjisini kullanır.
Bu isyan, aynı zamanda yaşamın metafizik bir savunusudur. Topçu, hayatın kendisini tehdit eden maddi, toplumsal ve psikolojik düzenlere karşı dururken, insanın içsel dünyasının derinliklerinde yükselen yaratıcı direnişi görünür kılar. Onun felsefesinde isyan, varlığın kendi özüyle, ruhun kendi vicdanıyla, irfanın kendi ışığıyla kurduğu ahlaki ve metafizik bir ilişkidir. Her adımı bir öğretidir; her direnişi, insanın kendini tanıma, içsel özgürlüğünü keşfetme ve yaratıcı iradesini açığa çıkarma mücadelesidir.
Topçu’nun ahlaklı isyanında, insan ruhu mekanik düzenlere karşı bir direniş değil, bir varlık manifestosu sunar. Bu manifestoda ahlak, vicdan ve irfan, kaba güçlere ve maddi baskılara üstün gelir. Topçu, bize gösterir ki, gerçek zafer dışsal bir egemenlikte değil, içsel bir bütünlükte, ruhun yaratıcı hamlesinde ve ahlakın metafizik ışığında gerçekleşir. İşte bu yüzden onun isyanı, hem derin bir felsefi doktrindir hem de insan ruhunun varoluşsal özgürlüğünü savunan irfani bir destandır.
Topçu’nun isyanı, yalnızca bir başkaldırı veya tepki değil; varlık ile irfan, içgüdü ile bilinç, ruh ile hayat arasındaki derin ilişkinin farkındalığıdır. Bu isyan, insanın kendi iç dünyasında, vicdanında ve ruhunda doğar; dış dünyaya yansıması, ancak yaratıcı bir bilinç ve ahlaki kararlılıkla mümkündür. Burada isyan, kaba güçlere, silahlara ve mekanik düzenlere karşı yürütülen yüzeysel bir mücadele değil, insanın kendi varlığını, ahlakını ve irfanını koruma hamlesidir. Silahlar, teknolojik araçlar ve sistemler yalnızca görünürlük sağlayan dekoratif unsurlar olarak yer alır; çünkü asıl zafer, ruhun, vicdanın ve yaratıcı irfanın dünyaya hükmetmesinde saklıdır.
Topçu’nun ahlaklı isyanı, ölçülemez ve tarif edilemez; sayısal ve mekanik sınırların ötesinde bir gerçekliği taşır. Onun her adımı, sadece bireysel bir direniş değil, hayatın kendisini, insan ruhunun derinliklerini ve Anadolu insanının manevi mirasını koruma çabasıdır. Topçu, bu isyan aracılığıyla, insanın kendi özüyle yüzleşmesini, vicdanın sesini dinlemesini ve irfanın karanlığa karşı yükselmesini mümkün kılar. Bu direniş, bir edebî ifade, bir felsefi tez ve bir metafizik manifestodur; çünkü her isyan, ruhun kendi özüyle kavuşması, vicdanın kendi sesini yükseltmesi ve irfanın hayatın kaotik ve mekanik çürümelerine karşı aydınlatıcı bir ışık gibi parlamasıdır.
Onun isyanı, aynı zamanda bir varlık savunması ve metafizik bir zaferdir. Topçu, insanın içsel özgürlüğünü, ruhunun yaratıcı potansiyelini ve vicdanın ahlaki duruşunu, toplumsal ve evrensel düzenin çarpıklığına karşı savunur. O, hayatı ve insan ruhunu mekanikliğe, maddi çürümeye, ölçülebilirliğe ve kaba düzenlere karşı yaratıcı bir bilinçle diriltir. Her adım, hem bireyin hem toplumun ruhuna, hem de Anadolu insanının manevi derinliğine yönelmiş bir hamledir.
Ve işte bu nedenle, Topçu’nun isyanı derin, zor, irfani, metafizik ve edebî bir boyut taşır. Onun isyanı, bir çağın çarpıklığına karşı yükselen ruhun, vicdanın ve irfanın sesidir; yaşamın, ahlakın ve irfanın mekanik düzenlere ve maddi çürümeye karşı yaratıcı zaferidir. Bu isyan, Topçu’nun felsefesinde yalnızca bir eylem değil, insanın varoluşunu, ruhunu ve vicdanını korumak için yürüttüğü en yüksek ahlaki ve irfani mücadeledir. Her satırında, her düşüncesinde, insanın kendi özüne sadakatini, vicdanının çağrısını ve irfanın karanlıklar karşısındaki direncini hissettirir; ve bu direniş, insan ruhunun en saf, en yaratıcı ve en ahlaki tezahürüdür.