Yusuf Çifci’nin Frontiers in Psychology dergisinde 2025 yılında yayımlanan “Child, Family, and Narcissistic Political Leadership: A Comparison of Hitler, Putin, and Trump” adlı makalesi, siyasi liderlerin narsistik kişilik yapılarının çocukluk dönemlerindeki aile ilişkileriyle nasıl bağlantılı olduğunu inceledi. Bu makale, Forbes Dergisi başta olmak üzere pek çok yayında ve dilde 2025 yılında çok büyük ses getirdi. Çalışma, Adolf Hitler, Vladimir Putin ve Donald Trump örnekleri üzerinden, narsistik liderliğin kökeninde ebeveyn tutumlarının ve çocukluk travmalarının belirleyici olduğunu savunmaktadır. Aşağıda bu makalenin temel argümanlarının kısa bir özeti sunulmaktadır.
1. Giriş ve Yöntem
Çifci, psikolojik bozuklukların yalnızca bireysel değil, aynı zamanda toplumsal ve siyasal sonuçlarının da olduğunu vurgular. Özellikle narsizm, liderlik davranışlarını ve politik karar alma süreçlerini derinden etkiler. Liderlerin kişilik yapılarının politikalar üzerindeki etkisi çoğu zaman göz ardı edilse de, çocukluk döneminde yaşanan duygusal deneyimlerin liderlik tarzını biçimlendirdiği ileri sürülür.
Yazar, siyasi liderlerin psikolojik testlere tabi tutulmasının mümkün olmadığını, bu nedenle biyografik veriler ve tarihsel kaynaklardan yararlanarak fenomenolojik bir analiz yaptığını ifade etmektedir. Bu niteliksel yaklaşımda, Hitler, Putin ve Trump’ın aile yapıları, ebeveyn figürleri ve çocukluk travmaları karşılaştırmalı biçimde değerlendirilir.
2. Narsizmin Türleri: Yapıcı ve Tepkisel
Çalışmada narsizm, “yapıcı (constructive)” ve “tepkisel (reactive)” olmak üzere ikiye ayrılır. Mitolojik Narcissus öyküsünden hareketle narsizmin “kendine aşırı hayranlık” hali olduğu hatırlatılır. Sağlıklı narsizm, çocuklukta yeterli ve dengeli ilgi gören bireylerde gelişir; özsaygı, yaratıcılık ve üretkenlik gibi olumlu özelliklere dönüşür. Buna karşılık, dengesiz ebeveyn tutumlarıyla büyüyen çocuklarda tepkisel narsizm gelişir. Bu bireyler, değersizlik ve yetersizlik duygularını aşırı benmerkezci, üstünlükçü davranışlarla telafi etmeye çalışır.
Çifci, narsizmin tamamen olumsuz bir özellik olmadığını, aksine kişisel kimliğin gelişiminde sağlıklı bir oranda gerekli olduğunu ifade etmektedir. Ancak çocuklukta “narsistik gelişim kırılması” yaşanırsa birey patolojik bir narsizme kayabilir. Bu kişiler yetişkinlikte güç, itaat, otorite ve övgü arayışıyla tanımlanır.
3. Ailenin Narsizm Üzerindeki Etkisi
Ailenin narsistik kişilik oluşumundaki rolü bu çalışmanın merkezindedir. Çifci’ye göre, narsistik gelişim çocuk ile ebeveynler arasındaki duygusal dengeye bağlıdır. Beş temel ailevi neden öne çıkar:
- Travma ve yaşa uygun olmayan hayal kırıklıkları: Erken yaşta şiddet, ihmal veya aşırı baskı gören çocuklarda güven duygusu gelişmez, yıkıcı bir süperego oluşur.
- Yerine konan çocuk sendromu: Kayıp yaşayan ebeveynlerin yeni doğan çocuklarını aşırı yüceltmeleri, çocukta “tanrısallık” hissi yaratır.
- Birden fazla bakım verenle büyüme: “Çoklu anne sendromu” olarak tanımlanan bu durum, çocuğun duygusal sürekliliğini bozar.
- Alkolik ebeveyn veya kardeş: Dengesiz aile ortamı çocuğun özsaygı gelişimini engeller.
- Aşırı otoriter ebeveyn: Şiddet ya da baskı, çocuğu güç ve kontrol arayışına yöneltir; bu durum narsistik davranışlarla sonuçlanır.
Çifci, ne aşırı hoşgörünün ne de katı disiplinin sağlıklı bir benlik gelişimine izin vermediğini, “duygusal denge”nin narsizme karşı en etkili panzehir olduğunu savunur.
4. Hitler, Putin ve Trump’ın Ailevi Ortaklıkları
Araştırmanın en özgün kısmı, üç liderin çocukluk dönemlerinin karşılaştırılmasıdır. Her üçü de otoriter babalar ve aşırı korumacı annelerle büyümüştür.
- Hitler, babası Alois Hitler’in fiziksel şiddetine maruz kalmıştır. Babası onu sıklıkla dövmüş, annesi Klara ise aşırı sevgi göstermiştir. Üç kardeşinin ölümünden sonra doğduğu için “yerine konan çocuk” görmüştür. Bu durum, Hitler’in hem kendini özel görmesine hem de bastırılmış öfkesini dışa vurmasına neden olmuştur.
- Putin, tıpkı Hitler gibi iki kardeşini kaybettikten sonra dünyaya gelmiştir. Babası tarafından sık sık dövülmüş, annesi ise onu aşırı korumuştur. Putin’in çocukluğundaki savaş hikâyeleri ve yoksulluk, onda hem güvensizlik hem de kontrol saplantısı yaratmıştır.
- Trump fiziksel şiddet görmemiş, fakat 12 yaşında babası tarafından askeri disiplinli bir yatılı okula gönderilmiştir. Bu ayrılık, güvenli bağlanmayı zedelemiş ve “reddedilme travması” yaratmıştır. Babasının otoriter, annesinin ise pasif karakteri, Trump’ın sürekli üstünlük ve beğenilme ihtiyacını pekiştirmiştir.
Hitler ve Putin doğrudan fiziksel şiddetle, Trump ise duygusal yoksunluk ve otoriteyle şekillenmiştir. Üçünde de babaya karşı güç kazanma arzusu, liderliklerinde “kurtarıcı” ya da “mesih” rolüyle ortaya çıkar.
5. Narsistik Liderlik ve Politik Sonuçlar
Çifci’ye göre, güç sahibi olmak narsizmi besler; çünkü iktidar duygusu bağımlılık yaratır. “Hubris sendromu” olarak bilinen bu durum, liderin gerçeklikten kopmasına yol açar. Hitler, “Tanrısal bir görev” üstlendiğine inanmış; hatalarını kabul etmeyip tüm sorumluluğu çevresine atmıştır. Putin’in kararlarında da derin bir kontrol saplantısı, aşağılık kompleksi ve intikam dürtüsü gözlemlenir. Trump ise sürekli övülme, görünür olma ve itaat edilme arzusuyla hareket eder.
Yazar, özellikle Hitler’in narsistik öfkesinin milyonlarca insanın ölümüne yol açtığını hatırlatarak, benzer kişilik yapılarına sahip liderlerin toplumlar için tehlike oluşturduğunu vurgular. Trump için 2017’de Amerikalı psikiyatristlerin yaptığı uyarılar ve Putin’in saldırgan politikaları, narsistik liderliğin günümüzde de sürdüğünü gösterir.
6. Sonuç ve Değerlendirme
Çifci, her çocuğun narsistik bir gelişim evresinden geçtiğini, ancak bu sürecin dengeli sevgi ve bakım ile sağlıklı biçimde tamamlanabileceğini belirtir. Yetersiz ya da aşırı ebeveyn ilgisi, travma veya otoriterlik, ileride yıkıcı narsizme dönüşebilir. Bu durum, siyasi liderlerde kendini “büyüklenme”, “kurtarıcı rolü” ve “güç tutkusu” şeklinde gösterir.
Hitler, Putin ve Trump’ın ortak noktaları şu şekilde özetlenir:
- Tümü travmatik çocukluklar yaşamıştır.
- Hitler ve Putin “yerine konan çocuk”lardır.
- Hitler ve Putin babalarının fiziksel şiddetine maruz kalmış; Trump ise yatılı okul travması yaşamıştır.
- Trump’ın kardeşi Fred Trump alkolizme bağlı olarak genç yaşta ölmüştür.
- Üçü de otoriter babalarla ve aşırı şefkatli annelerle büyümüştür.
Sonuç olarak, yazar liderlerin çocukluk dönemlerinin politik davranışlarını belirlediğini ve narsistik eğilimlerin otoriteyle birleştiğinde yıkıcı sonuçlara yol açtığını ileri sürer. Bu nedenle, gelecekte lider adaylarının psikolojik geçmişlerinin ve aile dinamiklerinin kamuya açık biçimde incelenmesi gerektiğini önerir.
Çifci’nin çalışması, politik psikoloji literatürüne üç önemli katkı yapar:
- Narsizmin kökenini ailevi bağlamda açıklayarak liderlik analizine derinlik kazandırır.
- Hitler, Putin ve Trump gibi farklı tarihsel dönemlerdeki liderleri ortak psikodinamik eksende karşılaştırır.
- Toplumları, narsistik kişilik yapısına sahip liderlerin olası yıkıcı sonuçları konusunda uyarır.
Son olarak, yazar şu temel uyarıyı yapar: Çocukluklarında duygusal dengesizlik yaşayan bireyler iktidara geldiklerinde, kendi iç yaralarını toplum üzerinde yeniden üretirler. Bu nedenle siyasal sistemler, yalnızca yönetsel yeterlilik değil, psikolojik olgunluk bakımından da lider seçimini güvence altına almalıdır.
*: Makalenin tamamını okumak için lütfen bkz. https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2025.1579958/full
Makalenin Haber Olarak Değerlendirildiği Web Sayfaları
Makalenin Haber Olduğu Bazı Linkler:
Forbes Linki: https://www.forbes.com/sites/traversmark/2025/06/08/what-hitler-putin-and-trump-may-have-in-common—by-a-psychologist/