Çin’in Beyaz Kitabı, ülkenin politika, strateji ve hedeflerini dünya kamuoyuna açıklamak amacıyla hazırladığı resmi bir dokümandır. Beyaz Kitaplar, genellikle savunma politikaları, ekonomik stratejiler, insan hakları, çevre politikaları veya dış ilişkiler gibi farklı konularda yayımlanır ve Çin hükümetinin uluslararası ve iç kamuoyuna yönelik mesajlarını yansıtır. Bu belgeler, Çin’in politikalarının şeffaflığını artırmak ve küresel iş birliğini geliştirmek için önemli bir araç olarak kabul edilir.
Beyaz Kitaplar, Çin’in dış politikasının temel ilkelerini de ortaya koyar. Çin, “barış içinde bir arada yaşama” ilkesi çerçevesinde, diğer ülkelerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duyduğunu vurgular. Özellikle son yıllarda yayımlanan belgelerde, Çin’in çok taraflılık ve uluslararası hukuka dayalı bir dünya düzenine verdiği önem dikkat çeker. Ayrıca, Kuşak ve Yol Girişimi (BRI) gibi projelerle dünya ekonomisine katkıda bulunma hedefleri sıklıkla dile getirilir.
Savunma politikaları bağlamında yayımlanan Beyaz Kitaplar, Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun (PLA) modernizasyon hedeflerini, bölgesel güvenlik stratejilerini ve ulusal savunma politikasını detaylandırır. Çin, kendisini savunma amaçlı bir askeri güç olarak tanımlarken, ordusunu modernize ederek ulusal güvenliği koruma yeteneğini artırmayı hedefler. Bununla birlikte, Tayvan, Güney Çin Denizi ve Asya-Pasifik bölgesindeki gelişmeler, savunma Beyaz Kitaplarında sıkça yer bulan konular arasındadır. Bu bağlamda, Tayvan’ın Çin’in ayrılmaz bir parçası olduğu ve Çin’in ulusal birliğini sağlama konusundaki kararlılığı vurgulanır.
Ekonomik politikalar bağlamında Çin, sürdürülebilir kalkınma, yeşil enerjiye geçiş ve dijital ekonomiye yatırım gibi konulara ağırlık verir. Beyaz Kitaplarda, Çin’in kalkınma stratejilerinin dünya ekonomisi için yaratacağı fırsatların altı çizilir. Özellikle çevre politikalarına ilişkin yayımlanan Beyaz Kitaplarda, Çin’in iklim değişikliği ile mücadelesi ve yenilenebilir enerjiye geçiş hedefleri ön plana çıkar. Bu hem Çin’in iç reformlarını hem de küresel çevre yönetimine olan katkısını gösterir.
Beyaz Kitaplar aynı zamanda Çin’in insan hakları politikalarını savunmak için de önemli bir araçtır. Çin, farklı kültürel ve tarihsel koşullar nedeniyle her ülkenin insan hakları yaklaşımının farklılık gösterebileceğini öne sürer ve kendi kalkınma modeli çerçevesinde insan haklarını geliştirdiğini belirtir. Bununla birlikte, Batılı ülkeler tarafından yöneltilen eleştirilere yanıt olarak, Çin’in yoksulluğun azaltılması, eğitim ve sağlık hizmetlerine erişimin artırılması gibi alanlarda elde ettiği başarılar vurgulanır.
Son olarak, Çin’in Beyaz Kitapları, küresel iş birliği ve ortak kalkınmayı teşvik etme mesajlarıyla uluslararası toplumda daha fazla anlayış ve destek kazanmayı hedefler. Bu belgeler, Çin’in kendisini sorumlu bir küresel aktör olarak konumlandırma çabalarının bir yansımasıdır. Özellikle kalkınmakta olan ülkelerle iş birliği, çok taraflılığa destek ve adil bir küresel yönetişim sistemi oluşturma çağrıları, Beyaz Kitaplarda sıkça dile getirilir.
Bu metinlerin amacı, yalnızca Çin’in politikalarını açıklamak değil, aynı zamanda uluslararası arenada daha güçlü bir yer edinmektir. Bu nedenle, Çin’in Beyaz Kitapları hem iç hem de dış politika bağlamında dikkatle incelenmesi gereken stratejik dokümanlardır.
Kaynak
Tepebaş, U. (2024). Çin Halk Cumhuriyeti – Afrika ilişkileri: Kapsamlı birleştirmenin boyutları. İstanbul: Cinius Yayınları.